شیوع ویروس کرونا جدید ممکن است تازه آغاز شده باشد، اما اپیدمیولوژیستها سه سناریوی گسترده را برای نحوهی پایان آن ارائه میکنند.
سازمان جهانی بهداشت، شیوع درحال گسترش ویروس کرونا را بهعنوان وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرده است. براساس این تشخیص، شیوع مذکور که درحال حاضر حدود ۱۴ هزار فرد را شامل میشود، ممکن است همچنان در سرزمینهای خارج از چین گسترش پیدا کند و کشورهای مختلف جهان باید با هم همکاری کرده و نیز در وضعیت آمادهباش قرار داشته باشند.
تا یک ماه پیش، ویروس کرونا جدید که 2019InCoV نامیده میشود، برای دانشمندان ناشناخته بود. اکنون مقامات بهداشتی در تلاش هستند تا این ویروس را شناخته و از شیوع وسیعتر بیماری در سطح جهان پیشگیری کنند. البته هنوز روزهای اول کار است. سؤالهای مهمی درمورد ویروس وجود دارد که باید جواب دقیقی برای آنها پیدا شود، مثلا اینکه: «بیماری چگونه منتشر میشود» و «میزان کشندهبودن آن تا چه حد است». یکی از سؤالها نیز این است که «این شیوع چگونه به پایان میرسد».
ماموران پلیس فیلیپین درحالیکه مردم در انتظار خرید ماسک صورت در خارج از فروشگاه لوازم پزشکی تجمع کردهاند، نگهبانی میدهد
درحال حاضر، کارشناسان بیماریهای عفونی سه سناریوی جامع را درمورد آیندهی شیوع ویروس کرونا جدید مطرح میکنند که البته همهی موارد فقط احتمالی هستند و نتیجه قطعی مشخص نیست.
۱. با مداخلات بهداشت عمومی شیوع ویروس تحت کنترل در میآید
این بهترین سناریو است و اساسا همان چیزی است که درمورد شیوع سارس (سندرم تنفسی حاد بسیار سخت) در سال ۲۰۰۳ رخ داد. ویروس عامل بیماری سارس نیز مانند ویروس جدید از ویروسهای گروه کرونا یا همان کروناویروسها است. این ویروسها موحب بیماری پستانداران و پرندگان میشوند. تاکنون، چندین ویروس کرونا شناخته شده است که انسان را آلوده میکنند.
سارس عمدتا حیوانات را آلوده میکند اما قادر است توانایی عفونیکردن انسان را نیز به دست آورد و در میان جوامع انسانی منتشر شود. در اواخر سالهای ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳، سارس ۸۰۹۶ فرد را عفونی کرد (عمدتا در چین) و موجب مرگ ۷۷۴ نفر در ۱۷ کشور جهان شد. سارس تا سال ۲۰۰۴ عملا ناپدید شد. جسیکا فرلی، استاد دانشگاه اموری در آمریکا توضیح میدهد:
سارس نمونهی کلاسیکی از این موضوع بود که چگونه مداخلات بهداشت عمومی میتواند اثربخش بوده و شیوع بیماری را متوقف کند.
در طول دورهی شیوع سارس، همهی مقامات بهداشتی در تلاش بودند تا هرچه سریعتر موارد آلوده را شناسایی کرده و آنها را در شرایط ایزوله قرار دهند. به این ترتیب، سیستم ایمنی آنها میتوانست بدون انتشار ویروس به دیگران با آن مبارزه کند (درمواردی نیز ویروس موجب مرگ بیمار شده و همراه او از بین میرفت). این اقدامات هماهنگی زیادی را میطلبد: پزشکانی که بهدنبال ویروس میگردند، بررسیهای دقیق برای اینکه معلوم شود چه کسانی با بیمار در تماس قرار گرفتهاند و اقدامات دقیق برای کنترل عفونت در بیمارستان. فرلی میگوید:
اقدامات وسیعتری مانند محدودیتهای مسافرتی، قرنطینه یا غربالگری افراد در فرودگاه ها نیز اجرا شد.
همهچیز بهسرعت اتفاق افتاد. سارس برای اولینبار در فوریه ۲۰۰۳ گزارش شد. تا ماه مارس، صدها نفر که درمعرض این ویروس قرار گرفته بودند، در خانههای خود قرنطینه شدند. توصیههای مسافرتی سازمان جهانی بهداشت در مناطق آلوده منتشر شد. در همین حال، ماموران در فرودگاهها غربالگری مسافران بینالمللی را آغاز کردند و از آنها درمورد علائم احتمالی و تماس با افراد حامل ویروس، پرسوجو کردند. همزمان، پزشکان درمورد تشخیص بیماری هوشیاری بیشتری کسب کردند و بیماران را در حالت ایزوله مورد مراقبت قرار دادند. تا اواسط تابستان، بیشتر کشورها که شیوع این ویروس در آنها دیده شده بود، اعلام کردند که عاری از سارس هستند. این روزها سارس ممکن است هنوز در حیوانات وجود داشته باشد اما در حال گسترش در میان جوامع انسانی نیست.
نمایی میکروسکوپی از ویروس کرونا عامل بیماری سارس
البته ممکن است تکرار موفقیت درزمینهی کنترل سارس درمورد شیوع ویروس جدید دشوار باشد. مهار سارس تاحدودی سادهتر بود. یکی از دلایل آن است که افراد آلوده معمولا تا زمان بروز نشانههای بیماری مانند تب، بیماری را به دیگران منتقل نمیکنند. این بدان معنا است که وقتی فردی بیمار شد، میتوان در شرایط قرنطینه از وی مراقبت کرد و انتقال بیماری در اینجا متوقف میشود. در این مورد سازمان جهانی بهداشت گفته بود: «اگر موارد مبتلا به سارس قبل از ظهور علایم عفونی بودند و میتوانستند ویروس را به دیگران منتقل کنند، کنترل بیماری بسیار دشوار یا حتی غیرممکن میشد.»
درزمینهی شیوع جدید، دانشمندان هنوز درحال بررسی این موضوع هستند که آیا ویروس قبل از بروز علائم منتقل میشود (پژوهشگران تاکنون یک مورد را گزارش کردهاند که در آن ویروس به این شیوه منتقل شده است). اگر ویروس این توانایی را داشته باشد، کنترل آن دشوارتر میشود زیرا برخی افراد متوجه نخواهند شد که بیمارند و ممکن است بهدنبال دریافت مراقبتهای پزشکی نباشند و ویروس را نیز به دیگران منتقل کنند. آمش آدالجا از مرکز ایمنی بهداشت جان هاپکینز میگوید:
درمورد سارس، مقامات بهداشتی کمی خوششانس بودند زیرا این ویروس ازنظر انتقال در خارج از مراکز مراقبتهای بهداشتی و بدون کمک افرادی که گسترشدهنده قوی ویروس هستند (ابرگسترندهها)، چندان کارآمد نبود.